جرج جرداق، نويسنده و اديب معروف مسيحي مي‎‎گويد: «نهج‎البلاغه» بياني رساتر از هر بياني است که تا انسان و انديشه انساني وجود دارد، با ذوق هنري و ادبي انسان، پيوند ناگسستني خواهد داشت. او در کتاب بسيار ارزشمند «امام علي (ع)، صداي عدالت انساني» پس از آنکه قهرماني‏هاي امام را با قلم تواناي خويش توصيف و شمّه‎اي از فضايل او را بازگو مي‎‎کند، در خطاب به روزگار مي‎گويد: «آه! اي دنيا! چه مي‎شد اگر قواي خود را جمع مي‎‎کردي و توانت را براي بار ديگر در يک جا متمرکز مي‎‎کردي و در هر عصر و زمان يک نفر مانند علي (ع) را که در عقل، خرد، منطق، بيان، حماسه و شجاعت با او همپايه بود، براي بشريت به ارمغان مي‎‎آوردي!»

ميخائيل نعيمه، نويسندۀ مسيحي مي‎گويد: البته قهرمانيهاي علي (ع) فقط منحصر به ميدان کارزار نيست، بلکه او در روشن‎انديشي، پاکي وجدان، شيوايي بيان، عمق و کمال انسانيت، شور و حرارت ايمان، بلندي همت و فکر، ياوري و هواداري از رنجديده‎ها و ستم‎کشيده‎ها در قبال جفاکاران و ستم‎پيشگان، فروتني در مقابل حق هر کجا که تجلي کند نيز قهرمان بوده و به هر اندازه که از زمان آن بگذرد، هميشه پناهگاه پرمايه‎اي است که امروز و هر روز ديگري که شوق ما براي پي‎ريزي اجتماع و زندگي سعادتمندانه زياد مي‎شود، بسوي آن رو مي‎‎کنيم.

در واقع بر مورخ و نويسنده‎اي به هر اندازه که با هوش و با شخصيت و نکته‎سنج و نابغه هم باشد، امکان ندارد که حتي در هزار صفحه بتواند تصوير کاملي از علي (ع) نشان دهد و براي شما مجسم سازد و بتواند رويدادهاي مهمي را که در دوران آن به وقوع پيوسته، به نحو شايسته‎اي روشن سازد، پس آنچه را که علي (ع) دربارۀ آن فکر و دقت کرده و آنچه که اين شخصيت بزرگ عربي بين خود و خداي خود گفته و عمل کرده، از اموري است که هرگز هيچ گوشي آن را نشنيده و هيچ چشمي آن را نديده، البته آن خيلي بيشتر از آن است که با دستش نمودار و يا با قلم و زبانش آشکار کرده است.

مي‎توان علي (ع) را بزرگتر از همه آنها شناخت.

هانري کربن، محقق و شرق‎شناس فرانسوي مي‎‌‌‎گويد: «نهج‎البلاغه» از مهمترين سرچشمه‎هايي است که متفکران شيعه پيوسته از آن سيراب شده‎اند. بعد از قرآن و احاديث پيامبر اسلام (ص)، نهج‎البلاغه در درجۀ نخست اهميت قرار دارد و تفکر فلسفي شيعه به آن وابسته است. امين نخله، يکي از صاحب‎نظران مسيحيت ، در جواب شخصي که از او درخواست کرده بود که صد کلمه از نهج‎البلاغه را براي او انتخاب کند، مي‎‎گويد: به خدا قسم نمي‎توانم. چگونه از ميان صدها کلمه گهربار، صد کلمه آن را انتخاب کنم؟ من از انتخاب يک کلمه آن هم عاجز هستم، زيرا اين کار درست به اين مي‎ماند که دانۀ ياقوتي را از کنار دانه‎هاي ديگر بردارم.

ايلياپا وليج، مورخ و خاورشناس روسي، در کتاب «اسلام در ايران»، شخصيت اميرالمؤمنين (ع) را اينگونه تفسير مي‎کند: «علي (ع)، پروردۀ محمد (ص) و عميقاً به وي و امر اسلام وفادار بود. علي (ع) تا سرحد شور و عشق پايبند دين بود، صادق و راستکار زيست و در امور اخلاقي همواره خرده‏گير بود، هم سلحشور بود و هم شاعر و همه صفات لازمۀ اولياءالله در وجودش جمع شده بود».

بارون کاراديفو مي‎‌‌‎گويد: علي (ع) همچون قهرمان شکست‎ناپذير دوشادوش پيامبر پيکار کرد و معجزاتي نشان داد، پيامبر به او مهر ورزيد و اطميناني عميق به وي داشت تا آنجا که يک روز در حاليکه به وي اشاره مي‎کرد، چنين گفت: هر کس را من سرور و آقايم، تو نيز سرور و آقا هستي. علي (ع) قهرماني رزمنده و شهسواري پاک‎نهاد و پاکباز و امامي شهيد بود که روحي بس عميق و آرام داشت که در ژرفاي آن، اسرار خدائي نهفته بود.

لامنس، کشيش بلژيکي مي‎‌‌گويد: براي عظمت علي (ع) همين بس که تمام اخبار و تواريخ علمي اسلامي از او سرچشمه مي‎‌گيرد. او حافظه و قوۀ شگفت‎انگيزي داشت. علماي اسلام از مخالف و موافق، از دوست و دشمن مفتخرند که گفتار خود را به علي مستند دارند، زيرا گفتار او حجيت قطعي داشت، او باب مدينه علم بود و با روح کلي پيوستگي تام داشت.

منبع:تسنیم