در قرآن در يک آيه شرايط يک دادگاه خانواده به طور کامل بيان شده است که با عمل به اين آيه بسياري از مشکلات برطرف مي‌شود! حجت‌الاسلام و المسلمين قرائتي در يادداشتي به بيان مسأله ازدواج و طلاق از ديدگاه قرآن کريم پرداخته است که در ادامه مشروح آن را مي‌خوانيد: در شهر ما يک آمپول زن بود، گاهي قاطي مي‌کرد. سمت راست را پنبه مي‌ماليد، آمپول را سمت چپ مي‌زد. حالا آن آمپول زن، چند ميليون شده است. آن کسي که ما را خلق کرده، مي‌گويد: زود ازدواج کنيد. آن وقت ما نظرات ديگري مي‌دهيم و نتيجه‌اش ازدواج‌هاي بي‌ثمر و طلاق‌هاي مکرر شده است.

اهميت ازدواج و تشکيل خانواده

1. دو وسيله‌ي آرامش داريم. يکي همسر و ديگري ياد خدا! «لِّتَسْکُنُوا إِلَيْهَا» (روم/21) همسر به انسان آرامش مي‌دهد. «أَلَا بِذِکْرِ اللَّـهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» (رعد/28) ياد خدا هم آرامش بخش است.

2. بر اساس روايات اگر کسي در سن متعارف ازدواج کند، نصف دينش را حفظ کرده است. اما اگر زود ازدواج کند دو سوم دينش را حفظ کرده است!

3. ازدواج براي بقاي نسل است و توليد نسل ارزشمند است! قرآن مي‌فرمايد: «کُنتُمْ قَلِيلًا فَکَثَّرَکُمْ» (اعراف/86) خدا منت مي‌گذارد که آمار شما کم بود، شما را زياد کردم. مناجاتي داريم که از کمي جمعيت مؤمنان ناله مي‌کند: «اللَّهُمَّ إِنَّا نَشْکُو إِلَيْکَ فَقْدَ نَبِيِّنَا صَلَوَاتُکَ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ غَيْبَةَ وَلِيِّنَا وَ قِلَّةَ عَدَدِنَا» (دعاي افتتاح) خدايا از فقدان نبي(ص) و غيبت امام زمان(ع) و کمي جمعيت به درگاه تو شکايت مي‌کنيم.

4. تشکيل خانواده، مقدس و ازدواج عبادت است.

اولين نقش ازدواج هم در نماز است. کسي اگر همسر نداشته باشد، يک رکعت نمازش يک رکعت است. اما همين که ازدواج کرد، يک رکعتش هفتاد رکعت مي‌شود. بهترين جاي نماز کجاست؟ سجده! روايات مي‌گويد: در سجده آخر دعا کن و بگو: «و ارزق لي و لعيالي» خدايا خرجي خانواده را عنايت کن. يعني ازدواج و نماز با هم رابطه متقابل دارند.

5. قرآن مي‌گويد: «هُنَّ لِبَاسٌ لَّکُمْ وَأَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ» حدود پنجاه نکته در اين آيه هست. زن و شوهر لباس يکديگر هستند. يعني همانطور که لباس، غني و فقير ندارد و همه نياز به لباس دارند، فقير هم بايد ازدواج کند. ما مي‌گوييم: برو، پول، خانه، ماشين، زندگي‌ات که کامل شد، حالا بيا و ازدواج کن! در حالي که فقيرهم بايد لباس داشته باشد و اگر کسي برهنه است، بقيه بايد برايش لباس تهيه کنند. همين که هوا گرم است، لباس نازک مي‌پوشيم. شوهر امروز عصباني است؟ خانم کوتاه بيايد. زن عصباني است، آقا کوتاه بيايد. دادگاه خانواده در قرآن در قرآن در يک آيه شرايط يک دادگاه خانواده به طور کامل بيان شده است که با عمل به اين آيه بسياري از مشکلات برطرف مي‌شود! قرآن مي‌فرمايد: «وَإِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَيْنِهِمَا فَابْعَثُوا حَکَمًا مِّنْ أَهْلِهِ وَحَکَمًا مِّنْ أَهْلِهَا إِن يُرِيدَا إِصْلَاحًا يُوَفِّقِ اللَّـهُ بَيْنَهُمَا» (نساء/35) اگر شما از جدايي و شکاف ميان آن دو (همسر) بيم داشتيد، يک داور از خانواده شوهر، و يک داور از خانواده زن انتخاب کنيد (تا به کار آنان رسيدگي کنند). اگر اين دو داور، تصميم به اصلاح داشته باشند، خداوند به توافق آنها کمک مي‌کند. اما نکات اين آيه:

* ما سه نوع «اگر» در عربي داريم: «إِذَا»، «لَوْ» و «إِنْ» اگر اول، اگري است که حتماً واقع مي‌شود، مانندً: «إِذَا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزَالَهَا» (زلزال/1) يعني حتماً زلزله قبل از قيامت مي‌شود. اگر دوم، اگري است که هيچ وقت واقع نمي‌شود، مانند: «وَلَوْ کُنتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ» (آل‌عمران/159) اگر پيغمبر بداخلاق بود. «لَوْ کَانَ فِيهِمَا آلِهَةٌ إِلَّا اللَّـهُ» (انبياء/22) اگر دو خدا وجود داشت. اگر سوم، اگري است که پنجاه، پنجاه است، مثل اين آيه که با «إِنْ» شروع شده است.! يعني از اختلافات خانوادگي نهراسيد. در خيلي از خانه‌ها وجود دارد و براي همه پيش مي‌آيد.

* در کلمه‌ي «خِفْتُمْ» (خوف داشتيد) سه نکته وجود دارد: يک: علاج واقعه را قبل از وقوع بايد کرد. نبايد منتظر وقوع اختلاف باشيم. همين که بيم اختلاف و جدايي رفت بايد وارد عمل شويم. دو: با حدس و گمان عمل نکنيم. تا وقتي به مرز خوف نرسيده، وارد زندگي خصوصي ديگران نشويم . سه: همه مسؤول هستند. چون نمي‌گويد: «وَإِنْ خاف الوالدين» بلکه مي‌گويد: «وَإِنْ خِفْتُمْ»

* «بَيْنِهِمَا» يعني نگذاريد فتنه توسعه يابد. تا بين زن و مرد هست، مسأله را حل کنيد. نبايد بگذاريم «بَيْنِهِمَا» تبديل به «بَيْنِ قومهِمَا» يا «بَيْنِ قبيلتهِمَا» يا «بَيْنِ عشرتهِمَا» بشود.

* «فَابْعَثُوا» به دليل وجود «ف» يعني فورا اقدام کنيد. «بَعث» نيز به معناي برانگيختن است. يعني در بزرگ‌ترها براي داوري کردن ايجاد انگيزه کنيد. بعد هم مي‌گويد: داور را از فاميل خودتان تعيين کنيد. وقتي دولت قاضي مي‌گذارد، ممکن است قاضي براي مراغه باشد، زن و شوهر براي جهرم باشند. هيچ رابطه‌اي با هم ندارند. از نظر قرآن بايد همديگر را بشناسد.

* آيه نگفته است: «فَابْعَثُوا رَجلاً مِّنْ أَهْلِهِ و رَجلاً مِّنْ أَهْلِهَا» يک مرد از اين طرف و يک مرد از آن طرف. خيلي‌ها مرد هستند، ولي لياقت داوري ندارند. داور بايد شرايطي داشته باشد. علم و تجربه مي‌خواهد.

* «مِّنْ أَهْلِهِ» چهار فايده دارد: يک: داوران فاميل پول نمي‌خواهند. دو: فوري و سريع است چون اگر امشب نشد، تا جمعه اين دادگاه خانوادگي تشکيل مي‌شود. اما دادگاه‌هاي دولتي، امروز پرونده تشکيل مي‌شود، مي‌گويند برو چهار ماه ديگر بيا. سه: شناخت عميق است، فاميل، فاميل را عميق مي‌شناسد. «يَعْرِفُونَهُ کَمَا يَعْرِفُونَ أَبْنَاءَهُمْ» (بقره/146) چهار: آبروريزي ندارد. چون همه چيز در بين خانواده‌ها مطرح مي‌شود.

* بحث حکميت ميان زن و شوهر، مثل ارث نيست. زن و شوهر اينجا حقوق مساوي دارند. نگفته است: «حَکَمين مِّنْ أَهْلِهِ» مردها دو داور و زن‌ها يک داور.

* «إِن يُرِيدَا» اراده يعني قصد جدّي. يعني تصميم بگيريد اين کار انجام شود. هدفتان هم اصلاح باشد. نگوييد: من از طرف مرد هستم پس بايد به نفع مرد کار کنم. شايد اگر برخي وکيل‌ها از دادگاه‌هاي خانواده حذف شوند، طلاق کم بشود. چون خانم وکيل مي‌گيرد و مي‌گويد: طلاق من را از شوهر بگير. و اين وکيل به خاطر پولي که مي‌گيرد، همه‌ي سعي خود را براي گرفتن طلاق مي‌کند. «إِن يُرِيدَا إِصْلَاحًا» اگر پاک باشد، خدا جوش مي‌دهد.

* «يُوَفِّقِ اللَّـهُ بَيْنَهُمَا» اگر مشکل حل شد، نگوييد: تدبير من بود. همه‌ي امور به دست خداست. مهم‌ترين شخص هستي پيغمبر است. خدا به پيغمبرش مي‌گويد: «لَوْ أَنفَقْتَ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مَّا أَلَّفْتَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ وَلَـٰکِنَّ اللَّـهَ أَلَّفَ بَيْنَهُمْ » (انفال/63) اگر تمام آنچه را روي زمين است صرف مي‌کردي که ميان دلهاي آنان الفت دهي، نمي‌توانستي! ولي خداوند در ميان آنها الفت ايجاد کرد! بودجه‌ي کره‌ي زمين را خرج مي‌کردي، نمي‌توانستي بين اوس و خزرج آشتي بدهي. چون دل‌ها دست خداست.

در موضوع طلاق چه بايد کرد؟

نمي‌شود گفت: اصلاً طلاق نباشد، گاهي دو نفر به هم نمي‌خورند و به اشتباه کنار هم قرار گرفته‌اند. مثل اينکه شما اسفناج را با گلابي پيوند بزني. اگر همه‌ي دانشمندان هم دور هم جمع بشوند، اين دو ميوه به هم نمي‌خورند. پس نمي‌شود گفت که طلاق اصلاً نباشد. حالا دست چه کسي باشد؟ زن‌ها عاطفي هستند. زن آفريده شده که مادر باشد، نسل آينده را تربيت کند. آدم عاطفي زود عصباني مي‌شود. زود گريه و شيون مي‌کند. آن‌ها کمالاتي دارند که مردها ندارند، ولي طلاق را نمي‌شود دست آن‌ها سپرد. اگر هم فقط دست مردها باشد، ممکن است سوء‌استفاده کنند. اين شروطي که در حال حاضر در عقدنامه وجود دارد، تا حدودي مشکلات را برطرف کرده است. ولي اصلاً نبايد بگذاريم به طلاق برسد. ما در قرآن داريم «وَالْکَاظِمِينَ الْغَيْظَ» (آل‌عمران/134)‌ يک خورده آدم بايد دندان روي جگر بگذارد.

حالا اگر يک وقت هم طلاق واقع شد، و قصد ازدواج مجدد داشتيد، باز به شوهر اول برگرديد.قرآن مي‌فرمايد: «وَبُعُولَتُهُنَّ أَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ» (بقره/228) بازگشت به شوهر قبلي بهتر است زيرا از کجا معلوم که شوهر دوم بهتر از اول باشد؟‌ بعد هم اگر بچه‌دار باشند، بچه‌ها به دامن پدر و مادر برمي‌گردند.

خدايا به همه‌ي بي‌همسرها، همسر خوب، به همه‌ي بي‌فرزندها، فرزند سالم و صالح، به همه‌ي بي‌مسکن‌ها مسکن وسيع، به همه‌ي بيکارها، شغل حلال عنايت فرما و دل‌هاي همه را نرم، با اصلاح نيت‌ها، توفيق اصلاح و رفع مشکلات خانوادگي را نصيب همه‌ي ما بفرما.