يکي از صفات امام علي بن موسي الرضا عليه السلام «رئوف» است. جلوه اين مهرباني در زندگي آن امام همام بسيار زياد است. رفتاري که گاهي در برخورد با کينه توزان و غرض ورزان به نمايش گذاشته مي شود؛ و گاهي در برخورد با افراد نادان و جاهل؛ گاهي در کمک به فقرا و دستگيري از آنان و در مواقعي در همنشيني با فرودستان و خدمتکاران. همچنين بايد با دقت به بررسي اين رفتار امام رضا عليه السلام در کنار حاکم جامعه اسلامي آن دوران که با تشريفات زياد زندگي مي کند پرداخت. آيا اين رفتار خود مبارزه اي عليه دستگاه حاکم نبود؟

امام رضا (ع) و مدارا با فاميل بد

يکي از برادران امام رضا عليه السلام شخصي به نام عباس است. او فردي تندخود و بد کردار بود و از امام رضا عليه السلام به خاطر جايگاهي که خداوند به ايشان داده بود کينه در دل داشت. بعد از شهادت امام موسي بن جعفر عليهما السلام، اين برادر عليه امام رضا عليه السلام نزد قاضي شهر شکايت نمود. او مدعي بود که پدرشان در متن وصيتنامه چيزي نوشته است که امام هشتم به آن عمل نمي کند. او خطاب به قاضي چنين مي گويد: «در اين وصيتنامه گنجي براي ما نهفته است. اما اين برادرم [امام رضا] ما را از آن محروم کرده و مي خواهد به تنهايي از آن استفاده کند.»

ادامه »

حجت‌الاسلام و المسلمين فاطمي‌نيا درباره حد تسلط شيطان بر انسان فرموده‌‌اند: «خداوند در قرآن مي‌فرمايد بر بنده من، کسي تسلط ندارد. تسلط شيطان بر کساني است که دنبالش مي‌روند. جوانان عزيز، اخلاق‌تان را زيباتر بکنيد، نمازها را مرتب بخوانيد، مساله والدين را رعايت کنيد و عمل به وظيفه بکنيد. مطمئن باشيد شيطان مي‌رود.»

يکي از فضائل اميرالمؤمنين(ع) اين است که شبي هزار رکعت نماز مي خواند. افراد زيادي مي گويند: مگر مي شود در يک شب هزار رکعت نماز خواند؟!.

علامّه اميني (ره) صاحب کتاب شريف «الغدير»، ماه رمضاني به مشهد مشرّف شد و هر شب هزار رکعت نماز در حرم مطهر خواند تا امکان اين امر را اثبات کند.

اميرالمومنين امام علي عليه‌السلام: در رکاب پيامبر خدا صلي الله عليه و آله بوديم و با پدران و فرزندان و برادران و عموهاى خود جنگ مى‌کرديم، که اين مبارزه بر ايمان و تسليم ما مى‌افزود، و ما را در جاده وسيع حق و صبر و بردبارى برابر ناگواريها و جهاد و کوشش برابر دشمن، ثابت قدم مى‌ساخت. گاهى يک نفر از ما و ديگرى از دشمنان ما، مانند دو پهلوان نبرد مى‌کردند، و هر کدام مى‌خواست کار ديگرى را بسازد و جام مرگ را به ديگرى بنوشاند، گاهى ما بر دشمن پيروز مى‌شديم و زمانى دشمن بر ما غلبه مى‌کرد. پس آنگاه که خدا، راستى و اخلاص ما را ديد، خوارى و ذلت را بر دشمنان ما نازل و پيروزى را به ما عنايت فرمود، تا آنجا که اسلام استحکام يافته فراگير شد و در سرزمينهاى پهناورى نفوذ کرد. به جانم سوگند! اگر ما در مبارزه مثل شما بوديم هرگز پايه‌اى براى دين استوار نمى ماند، و شاخه‌اى از درخت ايمان سبز نمى‌گرديد، به خدا سوگند! شما هم اکنون از سينه شتر خون مى‌دوشيد و سرانجامى جز پشيمانى نداريد.

متن حديث: وَ لَقَدْ کُنَّا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صَلّى اللّهُ عَلَيهِ وَ آلِه نَقْتُلُ آبَاءَنَا وَ اءَبْنَاءَنَا وَ إِخْوَانَنَا وَ اءَعْمَامَنَا مَا يَزِيدُنَا ذَلِکَ إِلا إِيمَانا وَ تَسْلِيما وَ مُضِيّا عَلَى اللَّقَمِ وَ صَبْرا عَلَى مَضَضِ الْاءَلَمِ وَ جِدّا فِى جِهَادِ الْعَدُوِّ وَ لَقَدْ کَانَ الرَّجُلُ مِنَّا وَ الْآخَرُ مِنْ عَدُوِّنَا يَتَصَاوَلاَنِ تَصَاوُلَ الْفَحْلَيْنِ يَتَخَالَسَانِ اءَنْفُسَهُمَا اءَيُّهُمَا يَسْقِي صَاحِبَهُ کَأْسَ الْمَنُونِ فَمَرَّةً لَنَا مِنْ عَدُوِّنَا وَ مَرَّةً لِعَدُوِّنَا مِنَّا. فَلَمَّا رَاءَى اللَّهُ صِدْقَنَا اءَنْزَلَ بِعَدُوِّنَا الْکَبْتَ وَ اءَنْزَلَ عَلَيْنَا النَّصْرَ حَتَّى اسْتَقَرَّ الْإِسْلاَمُ مُلْقِيا جِرَانَهُ وَ مُتَبَوِّئا اءَوْطَانَهُ، وَ لَعَمْرِي لَوْ کُنَّا نَأْتِي مَا اءَتَيْتُمْ مَا قَامَ لِلدِّينِ عَمُودٌ وَ لاَ اخْضَرَّ لِلْإِيمَانِ عُودٌ وَ ايْمُ اللَّهِ لَتَحْتَلِبُنَّهَا دَما وَ لَتُتْبِعُنَّهَا نَدَما.

«نهج‌البلاغه، خطبه 55»

امام على عليه‏السلام : هـرگاه از کارى ترسيدى خـود را بـه کـام آن بينداز ؛ زيرا ترس شديد از آن کار دشوارتر و زيانبارتر از اقدام به آن کار است .

نهج البلاغة : الحکمة 175 منتخب ميزان الحکمة : 188

نامه‌اي از امام رضا (ع) به عبدالعظيم حسني (ع) روايت از عبدالعظيم عن ابي الحسن الرضا(ع) قال: يا عبدالعظيم أبلغ عني اوليائي السلام و قل لهم أن يجعلوا للشيطان علي أنفسهم سبيلا و مرهم بالصدق في الحديث و أداء الأمانه و مرهم بالسکوت و ترک الجدال فيما لا يعنيهم… اي عبدالعظيم! سلام مرا به دوستانم برسان و به آنان بگو: در دل‌هاي خويش براي شيطان راهي نگشاييد و آنان را به راستگويي در گفتار و اداي امانت و سکوت و ترک درگيري و جدال در کارهاي بيهوده و بي‌فايده فراخوان و به صله رحم و رفت و آمد با يکديگر و رابطه گرم و دوستانه با هم دعوت کن، چرا که اين کار باعث تقرب به من است. دوستان ما نبايد خود را به دشمني با يکديگر مشغول کنند. من با خود عهد کرده‌ام هر کس مرتکب اينگونه امور شود و به يکي از دوستانم و رهروانم خشم کند از خدا بخواهم که او را به سخت‌ترين کيفر دنيوي مجازات کند و در آخرت نيز از زيانکاران خواهد بود. به دوستان ما توجه ده که خدا نيکوکاران آنان را مورد بخشايش خويش قرار داده و بدکاران آنان را جز آنهايي که به او شرک ورزند يا يکي از دوستان ما را برنجانند يا در دل نسبت به آنان کينه بپرورند، به درستي که خداوند مورد عفو قرار نخواهد داد جز اينکه از نيت خود بازگردند و اما، اگر همچنان باقي باشند، خداوند روح ايمان را براي هميشه از دل آنان خارج ساخته و از ولايت من نيز بيرون خواهد برد و از ولايت ما اهل بيت نيز بي‌بهره خواهند بود. من از آن به خدا پناه مي‌برم. (شيخ مفيد، کتاب الاختصاص، ص 247)

حضرت عبدالعظيم حسني (ع) اين پيام را از امام رضا(ع) به ما رسانده است که نکات دقيق و بسيار مهمي در آن به کار رفته است؛ برخي از آن موارد را به اختصار يادآوري مي‌کنيم؛ اول اينکه ما بايستي خود را از دوستداران امام رضا(ع) بدانيم و شرايط اين دوستي را در حد معرفت به جا آوريم و اما اينکه چه نکاتي مورد نظر امام(ع) بوده؟

الف) “لايجعلوا للشيطان علي انفسهم سبيلا. در دل‌هاي خويش براي شيطان راهي نگشاييد.” در اينجا يک مطلب اين است که شيطان باعث گناه مي‌شود، گناه به معناي نافرماني از حق؛ اين ممکن است و بسيار ممکن است که براي هر کسي پيش آيد و بلافاصله توبه کند ولي تاخير در توبه و ماندگاري نافرماني در دل و اينکه براي انسان عادت شود و در دل خانه کند، آن خطرناک است و وقتي در قلب بنشيند و سکونت کند، خارج کردن آن سخت است و خدا در آن قلب حضور پيدا نمي‌کند. مي‌فرمايد: “القلب حرم الله فلاتسکن في حرم الله غيرالله ـ قلب حرم خداست، پس در حرم خدا غير خدا را سکونت ندهيد.” (جامع الاخبار، شيخ صدوق)

ادامه »

ترديدي نيست اخلاص از بزرگترين دستورات ديني است و اخلاص در عبادت از واجب‌ترين واجبات ديني شمرده مي‌شود.و آن عبارت است از تصفيه عمل از هرگونه شائبه است. و به تعبيري عبارت است از اينکه انسان ذات خود و صفات ذاتي خود (اخلاق) و اعمال ذاتي خود و همه کارهاي خود را به گونه‌اي قرار دهد که همه آنها براي خداوند سبحان باشد.

يکي از زيباترين ميزان براي اخلاص در عبادت در کلام اميرمؤمنان (ع) بيان شده که فرمود: «ما عبدتک خوفا من نارک و لا رغبه في جنتک بل وجدتک اهلا للعباده فعبدتک» يعني تو را از ترس آتش و يا جذبه نعمت‌هاي بهشتي عبادت نمي‌کنم، بلکه چون تو را سزاوار پرستش يافته‌ام، لذا عبادت مي‌کنم.علامه طباطبايي ذيل اين سخن، تحليل زيبايي دارد و گفته است: خداوند به يکي از سه طريق عبادت مي‌شود: خوف،‌ اميد، عشق و محبت. طبيعت مردم در انتخاب اين سه روش متفاوت هستند، چون عده‌­اي از مردم خوف بر آنها غلبه دارد، زيرا وقتي درباره وعده‌هاي الهي که درباره ستمکاران و کساني که مرتکب معصيت و گناه شده اند؛ فکر و انديشه مي‌نمايد، دچار وحشت مي‌شود و از ترس عذاب خداوند، به عبادت و پرستش خداوند روي مي‌آورد.

ادامه »

امام علي (عليه السلام) مي فرمايد: اگر خداوند از نافرماني خود بيم نمي داد، واجب بود به شکرانه نعمت هايش نافرماني نشود. پرستش يا قولي است يا عملي. پرستش قولي عبارت است از يک سلسله جمله ها و اذکار که به زبان مي گوييم، مانند قرائت حمد و سوره و اذکاري که در رکوع و سجود و تشهد نماز مي گوييم و ذکر لبيک که در حج مي گوييم. پرستش عملي مانند قيام و رکوع و سجود در نماز يا وقوف عرفات و مشعر و طواف در حج. غالبا عبادتها، هم مشتمل است بر جزء قولي و هم بر جزء عملي، مانند نماز و حج، که هم بر جزء قولي مشتمل اند و هم بر جزء عملي.

گروهي از محققان، عبادت را به دو نوع روحي (قلبي) و بدني تقسيم کرده و عبادت اسلامي را، از نظر کمي و کيفي، از عبادات ديگر آيين ها برتر دانسته اند. گروهي نيز عبادت را، از نظر چيستي و برداشت مردمان، به دوگونه عاميانه و عارفانه تقسيم کرده اند. برداشت مسلمانان از آموزه هاي ويژه عبادت، مانند: نماز، روزه و حج به طورکلي بر دو گونه است:

در برداشت نخست، عبادت و پرستش، نوعي معامله و مبادله کار با فرد، است.

ادامه »

بنابر تصريح روايات معصومان عليهم السلام برخي خصلت ها هم انسان را به خدا نزديک مي کند و هم بهشت الهي را براي انسان از رويا به واقعيت مبدل مي سازد و فراتر از آن حتي خانه هاي بهشتي را نصيبش مي کند. معاوية بن وهب از امام صادق (ع) نقل ميکند که ايشان فرمودند: «کيست که چهار چيز را در برابر چهار خانه در بهشت به من تعهد بدهد؟ کسى که انفاق کند و از فقر نترسد و از خويش به مردم انصاف دهد و سلام دادن را در جهان شايع کند و جدل را ترک کند اگر چه بر حق باشد.» ابو حمزه ثمالى از امام باقر (ع) نقل مى‏کند که فرمودند: «چهار چيز است که هر کس آنها را داشته باشد، خداوند براى او خانه‏اى در بهشت مى‏سازد: کسى که به يتيم پناه دهد و به بيچاره رحم کند و به پدر و مادرش مهربانى نمايد و با بنده خود مدارا کند.»

علاوه بر اين، عبد اللَّه بن حسين بن زيد از پدرش و او از امام صادق (ع) نقل مى‏کند که پيامبر خدا (ص) فرمودند: «هر کس از امت من از چهار خصلت سالم باشد وارد بهشت مى‏شود: از وارد شدن در دنيا و پيروى از هواى نفس و شهوت شکم و شهوت فرج. و هر کس از زنان امت من از چهار خصلت سالم باشد، وارد بهشت مى‏شود: هنگامى که خود را حفظ کند و در اطاعت همسرش باشد و نمازهاى پنجگانه را ادا کند و ماه رمضان روزه بگيرد.» و سماعة بن مهران از امام صادق (ع) نقل مى‏کند که آن حضرت (ع) فرمودند: «چهار نفرند که خداوند در روز قيامت به آنان نظر مى‏کند: کسى که با فردى که در معامله پشيمان شده معامله را فسخ کند و يا به فرياد ستمديده‏اى برسد و يا برده‏اى را آزاد کند و يا به کسى که ازدواج نکرده زن بدهد.»

همچنين، امام صادق (ع) فرموده اند: «خداوند شيعيان ما را به هر چيزى مبتلا کند، ولى به چهار چيز مبتلا نمى‏کند: اينکه از زنا به عمل آيد يا به گدايى دست دراز کند و يا مفعول واقع شود و يا زاغ چشم و سبز باشد (زاغ‏چشمى کنايه از عداوت شديد با مردم است)» و عبد اللَّه بن ميمون از امام صادق (ع) و او از پدرانش نقل مى‏کند که پيامبر خدا (ص) فرموده اند: «چهار چيز است که در هر کس باشد، خداوند حمايت خود را به او مى‏گستراند و او را وارد بهشت و رحمت خود مى‏کند: اخلاق نيکو که با آن با مردم زندگى کند و مهربانى با مصيبت ديده و مهربانى با پدر و مادر و نيکى به برده.» و عبد الله بن سنان از امام صادق (ع) نقل مى‏کند که پيامبر خدا (ص) فرمودند: «آيا به شما خبر ندهم از کسى که فرداى قيامت آتش بر او حرام است؟ گفته شد: آرى يا رسول الله، فرمود: فروتن، ملايم، نزديک و آسان‏گير.»

منبع: الخصال، ترجمه جعفرى، جلد ‏1، ص 345