سياست‌گذاران، مجريان و سياست‌سازان سعودي ترديدي نکنند که اين خون [شهيد آيت‌الله نمر] دامنشان را خواهد گرفت و پدرشان را در مي‌آورد. خداي متعال از خون بي‌گناه نمي‌گذرد. رهبر انقلاب (۱۳۹۴/۱۰/۱۳)

                           

 

سياست‌هاي داخلي و منطقه‌اي آل‌سعود اگرچه همواره مورد انتقاد دولت‌ها و نهادهاي بين‌المللي قرار گرفته است، اما بعد از فوت ملک عبدالله، و به دست گرفتن ارکان پادشاهي اين کشور توسط ملک سلمان، سرعت و شتاب خطاهاي سياسي آن‌ها نيز بيشتر شده است. به نظر مي‌رسد مهم‌ترين عوامل بروز خطاهاي پي در پي سياسي، رقابت‌هاي دروني خاندان سعودي بر سر قدرت، بي‌تجربگي و بلندپروازي‌هاي جاهلانه‌ي دولتمردان جديد آن است. اين خطاها را حداقل در دو سطح داخلي و منطقه‌اي مي‌توان مورد بررسي قرار داد:

سطح داخلي

رهبران جديد سعودي تمايل زيادي دارند که خود را به‌عنوان رهبر جهان اسلام به ساير کشورها معرفي کنند و براي نيل به اين مهم، از هيچ اقدامي فروگذار نيستند. همين موضوع سبب شده است تا با چالش‌هاي داخلي و منطقه‌اي زيادي روبه‌رو شوند که اين چالش‌ها به‌دليل احساس تهديد امنيتي و هويتي در ماه‌هاي اخير به اوج خود رسيده است. هيچ‌گونه اعتراضي را تحمل نمي‌کنند و هرگونه اعتراضي را تهديد امنيتي برمي‌شمرند.

براي مثال روزنامه‌ي آمريکايي «نيويورک تايمز» در گزارشي ضمن اظهار نظر در خصوص وضعيت داخلي عربستان به‌عنوان «وضعيت سرکوب عليه مخالفان»، بيان مي‌دارد: «اعدام روحاني شيعه‌ي محبوب شيخ نمر باقر النمر و ۴۶ زنداني ديگر در روز شنبه بدترين روشي بود که عربستان سعودي مي‌توانست با آن سالي تيره‌وتار و پرهياهو را براي اين کشور و سراسر خاورميانه رقم بزند. تصور اين امر سخت است که حاکمان اين پادشاهي از تبعاتي که اين اقدام مي‌توانست براي منطقه به دنبال داشته باشد ناآگاه بودند. آن‌ها حتي ممکن است قصد داشته باشند از واکنش‌هاي شديد در ايران و ديگر کشورها به‌عنوان دستاويزي براي انحراف اذهان از مشکلات اقتصادي داخلي و سرکوب کردن مخالفان بهره‌برداري کنند. اتحاد ديرينه‌ي آمريکا با آل‌سعود هيچ دليلي براي دولت اوباما محسوب نمي‌شود تا بي‌پروا در اين زمينه وارد عمل نشود و تنها هر دو طرف را به خويشتن‌داري فرا بخواند.»۱ در خصوص «وضعيت سرکوب» سعودي‌ها، پايگاه اينترنتي آمريکايي پولتيکو، اظهار داشت: «عربستان سعودي يک کشور سرکوبگر است و از حاميان اصلي داعش، القاعده و طالبان به حساب مي‌آيند. عربستان در تلاش براي ترويج وهابيت بوده و از آ‌ن‌ها حمايت مي‌کند.» اين پايگاه تحليلي همچنين بيان مي‌دارد بين ۱۵۰۰ تا ۲۵۰۰ تروريست از عربستان در عراق و سوريه در حال نبرد با حکومت‌هاي اين کشورها هستند و پيوند ايدئولوژيک وثيقي بين عربستان وهابي و تکفيري‌هاي داعش وجود دارد و روش عربستان براي اعدام شيخ نمر و ساير افراد را چيزي شبيه داعش قلمداد مي‌کند.۲ بي‌ترديد اعدام شيخ نمر يکي از خطاهاي سياسي داخلي آل‌سعود است تا جايي‌که که حتي متحدان اين کشور نيز اقدام سعودي را غيرعقلاني ذکر کرده‌اند.

هيلاري کلينتون نامزد انتخابات آتي رياست‌جمهوري آمريکا اظهار داشت: «فکر نمي‌کنم آن‌ها تصميم هوشمندانه‌اي اتخاذ کردند. اعدام روحاني اين کشور که موجب ناآرامي‌هاي وسيع در خاورميانه شده است، منطقه را بيشتر شعله‌ور مي‌کند.»۳ انديشکده‌ي «دفاع از دموکراسي‌ها» نيز در گزارشي به قلم «ديود آندرو وينبرگ» پيرامون «ابعاد اعدام شيخ نمر و تأثير آن بر اوضاع منطقه» نوشت «اعدام شيخ نمر سرکوب استبدادي بوده است تا مبارزه عليه اعمال خرابکارانه.»۴ همچنين روزنامه‌ي آلماني بيلد در تيتر اول خود در روز ۱۴ دي ۱۳۹۴ عنوان داشت: «عربستان سعودي چيزي جز نفت، خرما و تروريسم براي جهان ندارد.» واشنگستن پست نيز در مطلبي تحت عنوان «رژيم بي‌پرواي عربستان سعودي» معتقد است که شاه سلمان، سال اول پادشاهي خود را به حرکت جسورانه و بي‌پروايي اختصاص داده است تا قدرت خانواده‌ي سلطنتي را هم در درون و هم در خارج از کشور تقويت کند. اعدام يکي از روحانيون شيعه، نشانه‌اي براي بيان سرکوب عليه اقليت شيعيان عربستان بود. در حال حاضر او يک گام بسيار خطرناک برداشته است.»۵

سطح منطقه‌اي

دولت سعودي که روند بيداري اسلامي در کشورهاي اسلامي و منطقه را بر ضرر منافع خود مي‌ديد، در سال‌هاي اخير کوشيده است با دخالت‌هاي مستقيم و غيرمستقيم، به‌زعم خود اوضاع را کنترل کند. اما نتيجه‌ي آن چيزي جز افزايش خشونت و پرورش جريان‌هاي تکفيري و تروريستي در منطقه نبوده است. اشتباهات سعودي در سوريه به گونه‌اي بود که وقتي ايران در حال ايفاي نقش در سوريه براي حل بحران اين کشور بود و عربستان از اين امر ممانعت مي‌کرد حتي فيليپ هاموند، وزيرخارجه‌ي انگليس موضع‌ وزيرخارجه‌ي عربستان در قبال نقش ايران در عربستان را اشتباه توصيف کرد.۶ همچنين روزنامه‌ي بلومبرگ در مقاله‌اي به بررسي اوضاع غرب‌ آسيا پرداخته و با کنار گذاشتن سهم غرب در به‌وجود آوردن بحران سوريه، به نقل از برخي از تحليلگران مي‌نويسد: «بحران سوريه را عربستان به‌طور عمدي به راه انداخت و هدف از آن ريشه‌کن کردن تلاش‌هاي اوباما براي حل‌و‌فصل درگيري‌ها در منطقه به‌ويژه در سوريه است.»۷ سوريه البته تنها اشتباه سياسي عربستان در منطقه نبود. بي‌تجربگي رهبران جديد آل‌سعود سبب شد همسايه‌ي جنوبي عربستان از نُه ماه پيش، مورد حمله قرار گيرد. حمله‌ي وحشيانه به يمن يکي از نمونه‌هاي عيني و اخير اقدامات ضدانساني عربستان است به‌طوري‌که در تاريخ ۲۷ آبان ۱۳۹۴ يونيسف اشاره کرد که در حملات عربستان به يمن، ۶۰۴ کودک يمني کشته و ۹۸۰ تن ديگر نيز زخمي شدند و ۵۰ درصد کودکان با تخريب مدارس و مراکز آموزشي در اين کشور، از حق ادامه‌ي تحصيل محروم شده‌اند.۸ جنگ در يمن به قدري فاجعه بار بوده است که باربارا بودين، استاد دانشگاه جرج تاون و سفير سابق آمريکا در يمن، در نشستي براي بررسي تحولات يمن در مؤسسه‌ي تحقيقاتي وودرو ويلسون در واشنگتن گفت: «حمايت آمريکا از عربستان سعودي در جنگ يمن، همسو با منافع آمريکا نيست.» وي در تشريح علل اين اشتباه گفت: «علت اول اينکه اين جنگ به‌خوبي پيش نرفته است و هزينه‌هاي انساني اين جنگ بسيار تکان‌دهنده و زياد است.» او ادامه داد: «محاصره کردن بندرهاي يمن و جلوگيري از ورود محموله‌ي کمک‌هاي بشردوستانه به اين کشور، جنايت جنگي به شمار مي‌رود و تاسف‌آور است وقتي تلاش‌هايي براي تحقيقات درباره‌ي واقعيت‌هاي جاري در يمن صورت مي‌پذيرد، ايالات متحده مانع اين تلاش‌ها مي‌شود… آمريکا در اين جنگ کاملا شريک جرم است و بي‌ترديد، اين وضع در آينده براي آمريکا نتايج خوشايندي نخواهد داشت.»۹ همچنين روزنامه‌ي آمريکايي «نيويورک تايمز» نيز با اشاره به اينکه دخالت نظامي عربستان در يمن، تمامي روزنه‌هاي اميد براي برقراري ثبات در آن کشور را از بين برد نوشت: «حملات آل‌سعود نتايج فاجعه‌باري را به‌دنبال داشته است، به‌طوري که در حمله به يکي از اردوگاه‌هاي آوارگان در يمن، ۴۰ نفر کشته شدند.»۱۰ علاوه بر يمن، بحرين نيز که بعد از موج بيداري اسلامي سال ۲۰۱۱ به‌سمت مطالبات اسلامي حرکت مي‌کرد، با يورش و لشکرکشي عربستان براي سرکوب خواسته‌هاي خويش مواجه شده است. علاوه بر کشته و زخمي شدن تعداد زيادي از مردم عادي در اين کشور با حمايت‌هاي سعودي، بسياري از خانه‌ها و حدود چهل درصد از مساجد اين کشور نيز تخريب شده است.

تشت رسوايي مدعيان حقوق بشر

همه‌ي اين‌ها اما در حالي است که مدعيان طرفداري از حقوق بشر، نه تنها چشمان خود را در برابر جنايات گسترده‌ي اين رژيم بسته‌اند بلکه حتي از آن حمايت هم مي‌کنند در حالي‌که عربستان سعودي به‌تنهايي براي ننگين بودن کارنامه‌ي محافل حقوق بشري دنيا و مدعيان اين حقوق کافي است. در سپتامبر سال ۲۰۱۵ ميلادي در هنگامه‌ي سفر باراک اوباما به عربستان و ملاقات با ملک سلمان، کريستوف دلوار، دبيرکل سازمان گزارشگران بدون مرز «جايگاه عربستان را در ميان ۱۸۰ کشور، در راستاي رتبه‌بندي جهاني آزادي بيان، صدوشصت‌وچهارم اعلام کرد.»۱۱ با اين همه، رؤساي جمهور کشورهاي غربي با هيأت‌هاي بلندپايه وارد عربستان مي‌شوند و با اين کشور قراردادهاي تسليحاتي و نفتي امضا مي‌کنند. درست يک سال پيش، اوباما به‌همراه تيم همراه براي سفري سه‌روزه عازم عربستان شد. سفري که بدون توجه به نقض گسترده‌ي حقوق بشر، نقض آزادي بيان، نداشتن انتخابات، نقض حقوق زنان، نداشتن پارلمان، موروثي بودن حکومت، نداشتن حزب و رسانه‌ي مستقل، مواجهه‌ي نظامي عليه انقلاب‌هاي مردمي و حمايت از تروريسم و صرفاً با ملاحظه‌ي قراردادهاي تسليحاتي آمريکا انجام شد. اين موضوع نشان‌دهنده‌ي اين است که معيارهاي حقوق بشري مجامع بين‌المللي، متناقض، دوگانه و مبتني بر منافع مادي حاصل از ارتباط با بنگاه‌هاي تسليحاتي و اقتصادي است. هفته‌نامه‌ي فرانسوي «ژورنال دو ديمانش» نيز با انتقاد از سفر فرانسوا اولاند رئيس‌جمهور اين کشور به عربستان مي‌نويسد: «اولاند طي سه سال رياست‌جمهوري‌اش، براي چهارمين‌بار به عربستان سفر کرد.» داگلاس هربرت، کارشناس مسائل سياسي، در گفت‌وگو با شبکه‌ي «فرانس۲۴» بيان مي‌کند: «اولاند به‌عنوان رئيس‌جمهور کشوري که خود را سرآمد حقوق بشر مي‌داند، به‌يکباره به کشوري مي‌رود که فعالان حقوق بشر آن را يکي از بزرگ‌ترين ناقضان حقوق بشر مي‌دانند.»۱۲ بي‌شرمانه‌تر اما اينکه پايگاه خبري «اخبارالساعه» امارات بيان مي‌دارد رئيس‌جمهور فرانسه به رياض اطمينان داده است که در تجاوز عليه مردم يمن مي‌تواند روي کمک‌هاي همه‌جانبه‌ي پاريس حساب کند.۱۳

فرجام سخن

هر چه زمان بيشتري سپري مي‌شود بيشتر دست دولتمرداد سعودي در منطقه در حمايت از تروريسم رو مي‌شود. زماني رهبران اين کشور از اظهار حمايت علني عليه ناآرامي در منطقه خودداري مي‌کردند و در ظاهر سعي مي‌کردند خود را موجه نشان دهند، اما با مرگ پادشاه پيشين و روي کارآمدن دولتمرداني بي‌تجربه و جوان، پرده از صورت واقعي رهبران اين کشور افتاده و به‌صراحت دست به اعدام‌هاي دسته‌جمعي و نسل‌کشي زده‌اند. حمايت از تروريست‌ها در سوريه، لبنان، عراق به‌صورت حمايت‌هاي نيابتي از آشوب در منطقه و مداخله‌ي مستقيم در يمن نمودهاي بارز رفتارهاي ناهنجار عربستان در منطقه است. اعدام شيخ نمر نيز عيني‌ترين سطح فعاليت تروريسم دولتي عربستان در منطقه است که يقينا آن‌چنان که رهبر انقلاب به آن اشاره کردند، تاوان خون اين شهيد مظلوم را خواهند داد.

۱. http://www.nytimes.com/۲۰۱۶/۰۱/۰۵/opinion/saudi-arabias-barbaric-executions.html?_r=۰ ۲. http://www.politico.com/magazine/story/۲۰۱۵/۱۲/san-bernardino-isil-saudi-arabia-۲۱۳۴۲۱ ۳. http://www.politico.com/story/۲۰۱۶/۰۱/hillary-clinton-saudi-arabia-۲۱۷۳۰۶ ۴. http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=۱۳۹۴۱۰۱۳۰۰۱۲۳۲ ۵. https://www.washingtonpost.com/opinions/a-reckless-regime/۲۰۱۶/۰۱/۰۳/۶۷۰۵۶۴۹c-b۲۲۶-۱۱e۵-۹۳۸۸-۴۶۶۰۲۱d۹۷۱de_story.html ۶. http://www.ettelaat.com/etiran/?p=۱۶۱۶۰۱ ۷. http://alef.ir/vdceow۸xxjh۸wvi.b۹bj.html?۳۲۲۸۹۳ ۸. http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=۱۳۹۴۰۸۲۷۰۰۱۶۴۷ ۹. https://www.wilsoncenter.org/event/yemen-between-war-and-political-solution ۱۰. http://fa.alalam.ir/news/۱۶۹۴۱۳۸ ۱۱. http://fa.alalam.ir/news/۱۷۳۵۴۷۴ ۱۲. http://www.irna.ir/fa/News/۸۱۵۹۷۷۹۵/ ۱۳. http://www.irna.ir/fa/News/۸۱۵۹۷۷۹۵/