امام صادق (ع) مي فرمايند ، يک مؤمن چهار چيز بايد داشته باشد :

1- خانه وسيع. 2- سواري خوب. 3 - لباس زيبا. 4 -چراغ پر نور.

شخصي پرسيد ما که نداريم چه کنيم؟ حضرت (ع) فرمودند، اين حديث باطن هم دارد : 1- منظور از خانه وسيع، صبر است که بيان گر روح بزرگ است. 2- مرکب خوب، عقل است. 3- لباس زيبا، حيا است. 4-چراغ پر نور، علم است که ثمره آن بندگي است.

پي نوشت: کافي، جلد6.

امام حسين عليه السلام درحديثي خطاب به افراد توانگرفرمودند: نياز مردم به شما از نعمت هاي خدا است.

الامام الحسين عليه السلام:« إنَّ حَوائِجَ النّاسِ اِلَيکم مِن نِعَمِ اللّه عَلَيکم فَلاتَمَلُّوا النِّعَمَ» امام حسين عليه السلام فرمودند: نياز مردم به شما از نعمت هاي خدا بر شما است؛ از اين نعمت افسرده و بيزار نباشيد.

           منبع : بحارجلد74/ص205

 پيامبر اکرم حضرت محمد مصطفي صلي الله عليه و اله فرمودند: با مردم منصفانه رفتار کن و خيرخواه و مهربان آنان باش؛ زيرا اگر چنين بودى و خداوند بر مردم آباديى که تو در آن به سر مى‌برى خشم گرفت و خواست بر آنان عذاب فرو فرستد،به تو نگاه مى‌کند و به خاطر تو به آنان رحم مى‌کند. خداى متعال مى فرمايد و پروردگارتو هرگز بر آن نبوده که شهرهايى را که مردمش درستکارند، به ستمى هلاک کند.

متن حديث: اَنـْصِفِ النّاسَ مِنْ نَفْسِکَ وَ انْصَحِ الأُْمَّةَ وَ اَرْحَمْهُمْ فَاِذا کُنْتَ کَذلِکَ وَغَضِبَ اللّه ُ عَلى أَهْلِ بَلْدَةٍ اَنـْتَ فيها وَ اَرادَ اَنْ يُنْزِلَ عَلَيْهِمُ الْعَذابَ نَظَرَ اِلَيْکَ فَرَحِمَهُمْبِکَ يَقولُ اللّه ُ تَعالى: وَ ما کانَ رَبُّکَ لِيُهْلِکَ الْقُرى بِظُلْمٍ وَ أَهْلُها مُصْلِحونَ؛

«مکارم الاخلاق، ص 457»

امام صادق عليه‏السلام : دشـنـامـ‌گويى و بـد زبانى و دريـدگـى از (نشانه‏ هاى) نفاق است .

بحار الأنوار : 79 / 113 / 14 منتخب ميزان الحکمة : 442

در باب آثار و عقوبات سبک شمردن نماز، روايتي از حضرت ختمي مرتبت به نقل از دختر مکرمه شان نقل شده است که بسيار تکان هنده است: “حضرت زهرا سلام الله عليها از رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم، سوال کرد: « فقالت: يا ابتاه ما لمن تَهاون بصلاته من الرجال و النساء ». از رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلـم پرسيدند: کسي که نمـازش را سبک مي شمارد چه زن باشد و چه مرد باشد، آنهايي که نمــازشان را سبک مي شمارند چه هست بر ايشـان. اين سبـک شمردن صحبتهاي مختلف دارد يعني: يکي اين است که در اول وقت نماز نخواند، يکي اين است که در موقع خـــواندن نمـاز زياد به آداب و حـدودش مقيـد نباشد، سعي نکند که آن شرايـط فضيلت را مراعات کند، بطور کلـي سبک بشمارد.

يکي از صور سبک شمردن تاخير از اول وقـت است ولي ممکن است يکي در اول وقت هم بخواند ولي به شرايط آداب و حدودش چندان پا بنـد نشود، با عجله بخواند، حضـور نداشته باشد. در اينجا حضرت زهرا سلام الله عليهــا سوال مي کند که کســي که نمــازش را سبک بشمارد چه مي شود؟ رسول خدا (ص) فرمود: اي فاطمه جان! هر کسي از مردان و زنان نمازش را سبک بشمارد،خداوند او را به پانزده بلا مبتلا مي سازد. (شش مورد در دنيا، سه مورد در وقت مرگ، و سه مورد آنها در قبر و سه مورد در قيامت) اما آن شش بلايي که در دنيا دامنگيرش مي شود:

. 1خداوند برکت را از عمرش مي برد.

2. خداوند برکت را از رزقش مي برد .

. 3خداوند عز و جل سيماي صالحين را از چهره اش محو مي کند

ادامه »

امام جعفر صادق عليه السلام فرمود: اگر کسى از شما بميرد در حالى که منتظر حکومت امام زمان (عج) بوده، همانند کسى است که با امام قائم عليه السلام در خيمه اش بوده است. سپس اندکى درنگ کرد و فرمود: نه، بلکه همانند کسى است که در کنار حضرت زد و خورد کند، سپس فرمود: نه، به خدا قسم، بلکه مانند کسى است که در کنار رسول خدا به شهادت برسد.

«بحارالأنوار، جلد 52، صفحه 126»

امام حسن عسکرى عليه السلام داشتن سه خصلت را موجب افزايش دوستان مي دانند. امام عسکرى عليه السلام : مَن کانَ الوَرَعُ سَجِيَّتَهُ و الکَرَمُ طَبيعَتَهُ و الحِلمُ خُلَّتَهُ ، کَثُرَ صَديقُهُ ؛ امام عسکرى عليه السلام فرمودند:کسى که پارسايى خوى او ، بخشندگى طبيعت او و بردبارى خصلت او باشد ، دوستانش زياد شوند.بحار/78

“پيامبر صلى‏ الله‏ عليه ‏و‏آله: … وَ ما يَمْنَعُکَ أنْ تُحِبَّ أنْ تَعيشَ حَميدا وَ تَموتَ سَعيدا و اِنّما بُعِثْتُ عَلى تَمامِ مَحاسِنَ الأخْلاقِ؛(مجمع الزوائد، ج 8 ، ص 23 ) چه چيزى مانع توست که زندگى پسنديده و مرگ با سعادت را داشته باشى، چرا که من براى کامل نمودن اخلاق زيبا مبعوث شده‏ام .

« 2 » پيامبر صلى ‏الله‏ عليه‏و‏آله: اَحَبُّکُمْ اِلَى اللّه‏ِ اَحْسَنُکُمْ اَخْلاقا؛(مجمع البيان، ج 10، ص 87 .) محبوب‏ترين شما در نزد خدا، خوش اخلاق‏ترين شماست .

« 3 » امام صادق عليه‏ السلام : اِنَّ مِمّا يُزَيِّنُ الاِْسْلامَ الاَْخْلاقُ الْحَسَنَهُ فيما بَيْنَ النّاسِ؛(مشکاه الأنوار، ص 422.) خوش اخلاقى در بين مردم، زينت اسلام است .

« 4 » امام على عليه ‏السلام: عَوِّدْ اُذُنـَکَ حُسْنَ الاِْسْتِماعِ وَ لا تُصغِ اِلى ما لا يَزيدُ فى صَلاحِکَ استِماعُهُ فَاِنَّ ذلِکَ يُصدِئُ الْقُلوبَ وَ يوجِبُ الْمَذامَّ؛(غررالحکم، ح 6234 . ) گوش خود را به شنيدن خوبى‏ها عادت بده و به آنچه که به صلاح و درستى تو نمى‏افزايد گوش مسپار، زيرا اين کار، دل‏ها را زنگار مى‏زند و موجب سرزنش مى‏شود .

« 5 » امام صادق عليه‏ السلام: اَلا اُحَدِّثُکَ بِمَکارِمِ الاَْخْلاقِ؟ الصَّفْحُ عَنِ النّاسِ وَ مُواساهُ الرَّجُلِ اَخاهُ فى مالِهِ وَ ذِکْرُ اللّه‏ِ کَثيرا؛(معانى الأخبار، ص 191، ح 2. ) آيا به شما بگويم که مکارم اخلاق چيست؟ گذشت کردن از مردم، کمک مالى به برادر (دينى) خود و بسيار به ياد خدا بودن .

« 6 » امام على عليه ‏السلام: عَوِّدْ نَفْسَکَ الْجَميلَ فَبِاعْتيادِکَ اِيّاهُ يَعودُ لَذيذا؛(شرح‏نهج البلاغه، ابن ابى‏الحديد، ج20، ص266، ح92. ) خودت را به کارهاى زيبا عادت بده که اگر به آنها عادت کنى، برايت لذت بخش مى‏شوند .

« 7 » امام على عليه‏ لسلام: ما اَصْعَبَ اِکْتِسابَ الْفَضائِلِ وَ اَيْسَرَ اِتْلافَها؛(شرح‏نهج‏البلاغه، ابن ابى الحديد، ج20، ص 259، ح38.) فضائل اخلاقى و صفات پسنديده چه به سختى به دست مى‏آيند و چه آسان از دست مى‏روند .

« 8 » امام سجاد عليه ‏السلام: قُلْتُ لِعَلىِّ بْنِ الْحُسَينِ عليه‏السلام اَخْبِرنىِ بِجَميعِ شَرايِـعِ الّدينِ، قالَ عليه‏السلام : قَوْلُ الْحَقِّ وَ الْحُکْمُ بِالْعَدْلِ وَ الْوَفاءُ بِالْعَهْدِ؛(خصال، ص 113، ح 90. ) به امام سجّاد عليه‏السلام عرض کردم: مرا از تمام دستورهاى دين آگاه کنيد، امام عليه‏ السلام فرمودند: حقگويى، قضاوت عادلانه و وفاى به عهد .

« 9 » پيامبر صلى‏الله‏ عليه ‏و‏آله: اَلا اُنَـبِّـئُـکُمْ بِخيارِکُمْ؟ قالوا: بَلى يا رَسولَ اللّه‏ِ. قالَ اَحاسِنُـکُم اَخْلاقا اَ لْمُوَطِّـئُونَ اَکْنافا، اَ لَّذينَ يَأْلِفونَ وَ يُؤْلَفونَ ؛(بحارالأنوار، ج 71، ص 396، ح 76. ) آيا شما را از بهترين افرادتان خبر ندهم؟ عرض کردند: چرا، اى رسول خدا. حضرت فرمودند: خوش اخلاق‏ترين شما، آنان که نرمخو و بى‏آزارند، با ديگران انس مى‏گيرند و از ديگران انس و الفت مى‏پذيرند .

« 10 » امام على عليه‏ السلام: رَأْسُ الْعِلْمِ التَّمْييزُ بَيْنَ الاَْخْلاقِ وَ اِظْهارُ مَحْمودِها وَ قَمْعُ مَذْمومِها؛(غررالحکم، ح 5267. ) بالاترين درجه دانايى، تشخيص اخلاق از يکديگر و آشکار کردن اخلاق پسنديده و سرکوب اخلاق ناپسنداست.

 يکي از مهم‌ترين آموزه‌هاي اخلاقي دين اسلام و از جمله اصول اخلاقى و عرفانى که عالمان اخلاق و عارفان به آن توجه ويژه داشته‌اند، اصل «محاسبه» است. در حديثي از اميرمؤمنان علي (عليه السلام) مي خوانيم: کسي که محاسبه نفس خويشتن کند، بر عيوب خويش واقف مي شود و از گناهانش با خبر مي گردد (و به دنبال آن) از گناه توبه مي کند، و عيوب را اصلاح مي نمايد. نيز اين امام همام بيان مي دارند: ما اَحَقَّ لِلاِنْسانِ اَنْ تکونَ لَهُ ساعةٌ لا يَشْغَلُهُ شاغِلٌ يُحاسِبُ فيها نَفْسَهُ، فَيَنْظُرَ فيما اَکْتَسَبَ لَها وَعَلَيْها فى لَيْلِها وَنَهارِها؛

چقدر خوب است که انسان ساعتى براى خود داشته باشد، که هيچ چيز او را به خود مشغول نسازد و در اين ساعت محاسبه خويش کند و ببيند چه کارى به سود خود و چه کارى به زيان خود در آن شب و در آن روز انجام داده است. بعضي از بزرگان علم اخلاق در توضيح حقيقت محاسبه، چنين گفته اند که مانند محاسبه با شريک است که درباره سرمايه و سود و زيان بينديشد، اگر سودي حاصل شده، سهم خود را از شريک بگيرد و تشکر کند و اگر خسراني حاصل گشته او را ضامن بشمرد و وادار به جبران در آينده کند. سرمايه مهم انسان يعني عمر که در اختيار نفس اوست نيز همين گونه است؛ سود آن کارهاي خير و خسران آن گناهان است و موسم تجارت تمام طول روز و شريک او در معامله، نفس اماره است. بر اين اساس انسان مي بايست نخست درباره فرائض مطالبه کند، اگر انجام يافته خدا را شکر گويد و خويشتن را به ادامه اين راه ترغيب کند و اگر فريضه اي از دست رفته، قضاي آن را مطالبه کند و اگر انجام يافته ولي بطوري ناقص بوده، وادار به جبران از طريق نوافل کند و اگر معصيتي مرتکب شده، او را باز خواست کند و جبران آن را بطلبد؛ درست همان گونه که تاجر با شريکش محاسبه مي کند، که حتي جزئي ترين امور و کمترين مبلغ را در حساب فرو گذاري نمي کند، تا در معامله مغبون نگردد.

در واقع کاري را که فرشتگان الهي در قيامت با او انجام مي دهند او در دنيا با خويشتن انجام دهد اما عيب کار اينجاست که انسان در حفظ و حساب معاصي سهل انگاري مي کند

ادامه »

اميرالمومنين امام علي عليه‌السلام فرمودند: مردم را روزگارى دشوار در پيش است که توانگر اموال خود را سخت نگهدارد، در صورتى که به بخل ورزى فرمان داده نشد. خداى سبحان فرمود: «بخشش ميان خود را فراموش نکنيد» بدان در آن روزگار، بلند مقام، و نيکان خوار گردند، و با درماندگان و ناچاران، خريد و فروش مى‌کنند در حالى که رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم از معامله با درماندگان نهى فرموده.

متن حديث: يَأْتِي عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ عَضُوضٌ يَعَضُّ الْمُوسِرُ فِيهِ عَلَى مَا فِي يَدَيْهِ وَ لَمْ يُؤْمَرْ بِذَلِکَ قَالَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ وَ لا تَنْسَوُا الْفَضْلَ بَيْنَکُمْ تَنْهَدُ فِيهِ الْأَشْرَارُ وَ تُسْتَذَلُّ الْأَخْيَارُ وَ يُبَايِعُ الْمُضْطَرُّونَ وَ قَدْ نَهَى رَسُولُ اللَّهِ ( صلى الله عليه وآله ) عَنْ بَيْعِ الْمُضْطَرِّينَ.

                       «نهج البلاغه، حکمت468»