دروغ مصلحتی یادروغ منفعتی؟
استاد شهيد مرتضي مطهري درباره دروغ مصلحت آميز، نکته اي نوشته اند که براي همه ما مي تواند راهگشا باشد:
فرق است ميان دروغ مصلحت آميز و دروغ منفعت خيز. خيلي افراد دروغ منفعت خيز را با دروغ مصلحت آميز اشتباه مي کنند يا مي خواهند اشتباه کنند.
دروغ مصلحت آميز يعني دروغي که فلسفه خودش را از دست داده و فلسفه راستي را پيدا کرده است؛ يعني دروغي که با آن، انسان حقيقتي را نجات مي دهد. ولي دروغ منفعت خيز يعني انسان دروغ مي گويد که خودش سودي برده باشد. مسئله مصلحت با مسئله منفعت نبايد اشتباه بشود.
مصلحت، داير [بر] مدار حقيقت است. مصلحت و حقيقت دو برادر هستند که از يکديگر جدا نمي شوند. مصلحت يعني رعايت حقيقت را کردن نه رعايت سود خود را کردن؛ که اين منفعت است. افرادي دروغ مي گويند، دروغي به منفعت خودشان. مي گوييد: چرا دروغ گفتي؟ مي گويد: دروغ مصلحتي گفتم. براي اين که شندرغاز بيشتر سود ببرد دروغ مي گويد و مي گويد: دروغ به مصلحت گفتم. اين مصلحت نيست، دروغي است مثل همه دروغ هاي ديگر. پس اين مطلب اشتباه نشود: دروغ مصلحت آميز غير از دروغ منفعت خيز است.
کتاب «فلسفه اخلاق»،78و79